İşçilerin en temel haklarından biri olarak kabul edilen yıllık ücretli izin, hem Anayasa hem de İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Ancak birçok çalışan, kullanmadıkları izinlerin durumu hakkında yeterli bilgiye sahip değil. Bu hak, çalışanlar için kritik bir önem taşımakta ve yalnızca belirli şartlar altında paraya dönüştürülebilmektedir. Peki, kullanılmayan yıllık izin ücretleri ne zaman ödenecek? Beş yıllık süre ne anlama geliyor? İşte yıllık izinle ilgili bilinmesi gereken tüm ayrıntılar…
İZİN ÜCRETİ YALNIZCA İŞTEN AYRILIRKEN VERİLİR
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, yıllık izin, çalışana dinlenme amacıyla tanınan bir haktır ve bu hakkın ücreti iş sözleşmesi sürerken talep edilemez. Ancak sözleşmenin herhangi bir sebepten ötürü sona ermesi durumunda, kullanılmamış izin günlerinin bedeli çalışana ödenecektir. Çalışanın işten çıkarılması ya da kendi isteğiyle ayrılması fark etmeksizin bu ödeme hukuken bir hak olarak tanınmaktadır.
İŞVEREN, KULLANDIRILAN İZNİ BELGELEMEK ZORUNDADIR
Bazı işverenler, çalışana gerçek anlamda izin kullandırmadan, resmi belgelerde izin kullandığını göstermeye çalışabiliyor. Ancak hukuki olarak bu hakkın gerçekten kullanıldığını kanıtlama yükümlülüğü işverene aittir. İzin defterinin tutulması, onaylı formların veya benzer belgelerin kullanılmasıyla izin sürecinin belgelenmesi gerekmektedir. İşçinin zorla imzaladığı belgeler ise geçerli sayılmamaktadır.
5 YIL İÇİNDE TALEP EDİLMELİ, Aksi halde HAK KAYBI YAŞANIR
İşten ayrıldıktan sonra kullanılmayan izinlerin ücreti için başvuruda bulunmak isteyen çalışanlar, bu talebi en geç 5 yıl içinde iletmelidir. Bu sürenin dolmasıyla birlikte zamanaşımı devreye girer ve alacak hakkı sona erer. Eğer ödeme yapılmazsa, işçinin bu süre zarfında yasal başvurularda bulunması gerekmektedir.
ZORLA İZİN KULLANDIRILAN ÇALIŞANLAR NE YAPABİLİR?
Bazı çalışanlar, gerçekte izinli olmadıkları halde izin kullandıklarına dair belgeleri imzalamaya zorlanabiliyor. Bu tür durumlarda, o dönemler içinde çalıştığını kanıtlayan her türlü doküman (e-posta, giriş-çıkış kayıtları, tanık beyanları vb.) önem kazanmaktadır. Mahkemeye sunulacak sağlam kanıtlarla, işçi haklarını geri alabilir.
İZİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
İşçinin işten ayrılmadan önceki son brüt maaşı, kullanılmayan izin süresinin karşılığını hesaplamak için temel alınmaktadır. Bu ücretin brüt tutarı üzerinden sosyal güvenlik primleri, işsizlik sigortası, gelir ve damga vergileri kesilecektir. Eğer toplam ödeme, asgari ücretin 7,5 katını aşıyorsa, yalnızca aşan kısmı gelir vergisine tabi tutulacaktır.
YILLIK İZİN SÜRELERİ VE KULLANIM ŞARTLARI
1-5 yıl arası çalışanlar: En az 14 gün
5-15 yıl arası çalışanlar: En az 20 gün
15 yıl ve üzeri çalışanlar: En az 26 gün
Ayrıca, 18 yaş altındaki ve 50 yaş üstündeki çalışanlara da en az 20 gün izin verilmesi zorunludur.
İzin süreleri genel olarak bölünemez. Ancak işveren ve çalışan arasında anlaşma sağlanması halinde, en az 10 gün kesintisiz olarak kullanılmak kaydıyla kalan süre bölünebilir. Bununla birlikte, ücretsiz izinler yıllık izinden sayılmamaktadır.
